Στην Φλωρεντία, μία καινοτόμος και μη παρεμβατική τεχνική, επέτρεψε την αποκατάσταση των μαρμάρων του Μιχαήλ Άγγελου στο Παρεκκλήσι των Μεδίκων
Το μάρμαρο ως υλικό, έχει μετατρέψει την ιστορία της τέχνης τόσο λαμπερή, κυρίως όταν χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργηθούν μεγαλειώδη γλυπτά. Σήμερα η αποκατάσταση των μαρμάρων είναι δυνατή χάρη σε μία καινοτόμο και μη παρεμβατική μέθοδο.
Η επιστροφή των αρχαιότερων έργων τέχνης στο μεγαλείο που είχαν όταν κατασκευάστηκαν, ήταν πάντα ο στόχος των συντηρητών, αλλά συχνά οι τεχνικές που χρησιμοποιούσαν ήταν έμμεσα παρεμβατικές ή στην χειρότερη μπορούσαν να αλλάξουν ή να καταστρέψουν τα ίδια τα αριστουργήματα.
Για ορισμένα έργα τέχνης θα ήταν ανόητο να διατρέξουν τέτοιον κίνδυνο, αυτό από μόνο του δεν σταμάτησε την αναζήτηση βελτίωσης των παραδοσιακών τεχνικών αποκατάστασης, ακόμα και την εφαρμογή νέων.
Η αυθεντική πατίνα των έργων, ειδικά των μαρμάρινων γλυπτών, στην πραγματικότητα είναι στοιχείο που πρέπει να διατηρηθεί, αν και οι ακαθαρσίες είναι δύσκολο να αφαιρεθούν χωρίς να διακινδυνεύσει η αρχική τους κατάσταση.
Τώρα όμως, με τη επιστημονική υποστήριξη του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας της Ιταλίας (CNR) και της ερευνητικής ομάδας βιοτεχνολογιών του Εθνικού Οργανισμού Νέων Τεχνολογιών, Ενέργειας και Βιώσιμης Ανάπτυξης (Enea) φαίνεται να έχουν κάνει ένα αποφασιστικό βήμα προς την επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων.
Η έρευνα
Μετά από χρόνια φωτογραφικής ανάλυσης, οι πρώτες επιθεωρήσεις ξεκίνησαν το τέλος του 2019 και προχώρησαν, εν μέσω πανδημίας, σε πλήρη ερευνητική δραστηριότητα όλο το 2020, φαίνεται να έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το εντυπωσιακό είναι πώς οι έρευνες δεν έγιναν σε ένα οποιοδήποτε πλαίσιο, αλλά στο Παρεκκλήσι των Μεδίκων της Βασιλικής του San Lorenzo της Φλωρεντίας, όπου σώζονται διάσημα γλυπτά του Μιχαήλ Άγγελου, όπως το γλυπτικό σύνολο της Aurora και του Crepuscolo [αν θέλαμε να κάνουμε μία μεταφορά, τα γλυπτά συμβολίζουν το φώς της Πούλιας και του Αυγερινού].
Μαζί οι συντηρητές και οι βιολόγοι κατάφεραν να κάνουν το μάρμαρο των αριστουργημάτων του μαέστρου Μιχαήλ Άγγελου να λάμψει με μία καινοτόμο τεχνική, απόλυτα βιώσιμη και οικολογική, που βασίζεται στη χρήση βακτηρίων.
Η Anna Rosa Sprocati και η Chiara Alisi, ερευνήτριες της ομάδας εργασίας για τον καθαρισμό των μαρμάρων από τις επικαθήσεις και τους επίμονους μαύρους και κίτρινους λεκέδες, χρησιμοποίησαν κατάλληλους μικροοργανισμούς που εκτράφηκαν για να καταβροχθίσουν τις ακαθαρσίες, χωρίς να αλλάξουν ή να καταστρέψουν τα αριστουργήματα .
«Επιλεγμένα βακτηριακά στελέχη», όπως εξήγησαν, «τα οποία μπορούν να αφαιρέσουν επιλεκτικά μόνο λεκέδες, όπως δεν έχουμε δει να γίνεται με κανέναν άλλο τρόπο».
Μελέτη και δοκιμή
Οι προσεκτικές αναλύσεις τους τελευταίους μήνες διευκόλυναν το έργο των ερευνητών, εντοπίζοντας τη φύση των λεκέδων, έτσι ώστε να βρεθεί ο ιδανικός τρόπος αποκατάστασης και καθαρισμού του γλυπτικού συμπλέγματος.
Η έρευνα επέτρεψε την ταυτοποίηση των καλύτερων βακτηρίων για να χρησιμοποιηθούν στον βιοκαθαρισμό.
Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν με τη μέγιστη προσοχή, διατηρώντας τις διεργασίες μυστικές μέχρι το τέλος. «Καλύτερα να μην κάνεις πολύ θόρυβο πριν το αποτέλεσμα», δήλωσε η Sprocati, «αλλά το αποτέλεσμα σε αυτήν την περίπτωση, μετά από προσεκτική έρευνα, ήταν σαφώς θετικό». Στο έργο που διήρκησε ενάμιση χρόνο, ήταν θεμελιώδης η υποστήριξη του CNR, κυρίως από την διευθύντρια της αποκατάστασης Monica Bietti και τις αναστηλώτριες Marina Vincenti και Daniela Manna.
Επιστροφή στο πρωτότυπο
Αν γενικά δεν είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται μία τεχνολογία βακτηρίων για λόγους αποκατάστασης, τα αποτελέσματα από έρευνα σε έρευνα κάνουν την τεχνική ολοένα πιο δημοφιλή στον τομέα της συντήρησης της τέχνης, όπως επίσης αποτελεί εγγύηση για ένα λειτουργικό μοντέλο περισσότερο βιώσιμο.
«Serratia Ficaria SH7», αυτό είναι το όνομα του μικροοργανισμού που έτρωγε κόλλα, λάδι και φωσφορικά άλατα, χάρη στο οποίο ακόμη και οι τάφοι του Lorenzo και του Giuliano των Μεδίκων έλαμψαν.
Μπορεί να μην είναι η μόνη περίπτωση στην Ιταλία, ιδίως σε μία περίοδο επαναλειτουργίας μουσείων και πολιτιστικών χώρων όπως η σημερινή, κατά την οποία ο πειρασμός να αποκατασταθούν τα αριστουργήματα στην αρχική τους λάμψη είναι δυνατότερος από ποτέ, καθώς επιστρέφοντας στην αρχική τους εκδοχή με τη συμβολή των αποτελεσμάτων αυτών των μελετών, μπορούν να μαγέψουν το κοινό ακόμα περισσότερο.
[Πηγή Corriere della Sera 11/06/2021]
